برنامه‌های غیرمتمرکز (بخش اول)

 برنامه‌های غیرمتمرکز به برنامه‌هایی گفته می‌شن که روی یه شبکه غیرمتمرکز

(به عبارت دیگه، بدون وجود یه مرکز کنترلی) اجرا می‌شن.

تو این نوع از برنامه‌ها، اطلاعات و عملیات توسط چندین شعبه (کامپیوتر یا دستگاه) انجام می‌شن و

هیچ شعبه‌ای به تنهایی اختیار کامل کنترل نداره. این برنامه‌ها از فناوری‌های مختلفی مثل بلاکچین (Blockchain) و

تکنولوژی‌های مشابه برای ایجاد یه بستر غیرمتمرکز برای انجام تراکنش‌ها یا عملیات‌های مختلف استفاده می‌کنن.

برنامه‌های غیرمتمرکز معمولاً برای اموری مثل انتقال پول (کریپتوارز)، ساماندهی قراردادهای

هوش مصنوعی (معروف به قراردادهای هوش مصنوعی توزیعی یا DApps)، ساماندهی امور امنیتی و تأمین، انتخابات الکترونیکی

و سیستم‌های ردیابی و مدیریت اطلاعات (مثل ثبت اطلاعات در بلاکچین) استفاده می‌شن.

یکی از معروف‌ترین برنامه‌های غیرمتمرکز، بیت‌کوین (Bitcoin)، که یه رمزارز دیجیتاله و توسط یه شبکه از کامپیوترها و ماینرها بدون نیاز به مرکز کنترلی متمرکز اجرا می‌شه.

تاریخچه dAppها

تاریخچه‌ی برنامه‌های توزیعی (DApps) باپیدایش تکنولوژی بلاکچین و ارزهای دیجیتال شروع شد.

این تکنولوژی‌ها به توسعه‌دهنده‌ها اجازه می‌دن تا برنامه‌هایی رو ایجاد کنن که بدون وجود یه مرکز کنترلی و توسط شبکه‌های متمرکز اجرا بشن.

اینجا یه نگاه کلی به تاریخچه DApps و اهمیت اون‌ها می‌ندازیم:

بیت‌کوین (Bitcoin): بیت‌کوین به عنوان اولین ارز دیجیتال و بلاکچین تو سال 2009 توسط شخص یا گروهی به نام Satoshi Nakamoto معرفی شد. این ارز دیجیتال با استفاده از تکنولوژی بلاکچین به امکان انتقال ارز بین افراد بدون نیاز به واسطه بانکی رو فراهم کرد.

اتریوم (Ethereum): اتریوم که تو سال 2015 توسط ویتالیک بوترین و تیمش ارائه شد، اولین پلتفرم توزیعی بود که به توسعه‌دهنده‌ها اجازه داد تا برنامه‌های توزیعی پیچیده‌تر (DApps) رو ایجاد کنن. اتریوم از زبان برنامه‌نویسی Solidity برای ایجاد قراردادهای هوش مصنوعی توزیعی (Smart Contracts) استفاده می‌کنه.

برنامه‌های توزیعی معروف: با پیدایش اتریوم، تعداد زیادی از برنامه‌های توزیعی معروف مثل CryptoKitties (یه بازی توزیعی)، Uniswap (یه صرافی توزیعی)، و Decentralized Finance (DeFi) پدیدار شدن. این برنامه‌ها امکان تبادل ارزهای دیجیتال، قرض دادن و وام‌گرفتن بدون نیاز به بانک‌ها رو فراهم می‌کنن.

توسعه رشدی تو فضای DeFi: از سال 2020 به بعد، بازار DeFi به سرعت رشد کرد و میلیاردها دلار به پروژه‌ها و پلتفرم‌های مختلف وارد شده که شامل پروژه‌های معروفی مثل MakerDAO، Aave، Compound، و Synthetix می‌شه.

توسعه‌یNFT ها: تو سال‌های گذشته، توکن‌های غیرقابل قابل معامله (NFTs) به عنوان یه نوع خاص از DApps معرفی شدن. این توکن‌ها امکان مالکیت دیجیتال برای انواع اشیاء مثل هنر، موسیقی و بازی‌های ویدئویی رو فراهم می‌کنن.

تاریخچه‌ی DApps نشون می‌ده که این تکنولوژی به سرعت در حال توسعه و تغییره و امکانات جدیدی برای توسعه‌دهنده‌ها و کاربران فراهم می‌کنه.

ایده و هدف برنامه غیرمتمرکز

برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) ایده‌ها و اهداف مختلفی دارن و بسته به نوع برنامه و پروژه‌ی خاص، این اهداف ممکنه متغیر باشن؛ اما در کل، ایده‌ی اصلی پشت DApps و هدف اون‌ها معمولاً به این عناوین شناخته می‌شن:

1. حذف واسطه‌ها و مراکز کنترلی:

یکی از اهداف اصلی DApps حذف نیاز به واسطه‌های مرکزی و مراکز کنترلی تو برنامه‌های متمرکزه. افراد برای انجام تراکنش‌ها، مبادلات مالی، یا دسترسی به خدمات وابسته به مرکزهایی مثل بانک‌ها، سرویس‌های آنلاین و… نیاز به اعتماد به این مراکز دارن. با DApps، این نیاز به واسطه‌ها کاهش پیدا می‌کنه و افراد مستقیماً با همدیگه تعامل می‌کنن.

2. امنیت افزایش یافته:

DApps از تکنولوژی بلاکچین و قراردادهای هوش مصنوعی توزیعی (Smart Contracts) برای ایجاد یه محیط امن برای تعاملات استفاده می‌کنن. این تکنولوژی‌ها امکان تأیید تراکنش‌ها و عملیات بدون نیاز به واسطه رو فراهم می‌کنن و از تقلب و تغییرات نامناسب جلوگیری می‌کنن.

3. دسترسی جهانی:

خیلی از DApps امکان دسترسی جهانی به خدمات و اطلاعات رو فراهم می‌کنن. افراد تو سرتاسر جهان می‌تونن به این برنامه‌ها دسترسی داشته باشن (بدون توجه به محل جغرافیایی یا محدودیت‌های محلی).

4. انعطاف‌پذیری:

DApps به توسعه‌دهنده‌ها امکان ایجاد برنامه‌های چند منظوره و انعطاف‌پذیر رو می‌ده. این برنامه‌ها می‌تونه تو حوزه‌های مختلفی مثل ارزهای دیجیتال، بازارهای مالی، مالکیت دیجیتال (NFTs)، مدیریت زنجیره تأمین، انتخابات الکترونیکی، و غیره مورد استفاده قرار بگیرن.

5. شفافیت:

به دلیل طبیعت توزیعی بلاکچین، تراکنش‌ها و عملیات در DApps قابل مشاهده و بررسی هستن. این شفافیت اطمینان می‌ده که تغییرات نامناسب و فساد کاهش پیدا می‌کنه و عملیات مشخص و بدون ابهامی انجام می‌شه.

6. حفظ حریم شخصی:

خیلی از DApps از تکنولوژی‌های رمزنگاری و مدیریت داده‌های حریم شخصی برای حفظ حریم شخصی کاربران استفاده می‌کنن. این کار به کاربرها امکان می‌ده که کنترل بیشتری روی اطلاعات شخصی خودشون داشته باشن.

به طور کلی، هدف اصلی DApps ایجاد بستریه که امکان تعامل بین افراد رو بدون نیاز به واسطه‌ها و مراکز کنترلی فراهم کنه و اطلاعات و تراکنش‌ها رو به شکلی امن و شفاف مدیریت کنه.

ویژگی‌های برنامه غیرمتمرکز

برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) ویژگی‌های خاصی دارن که اون رو از برنامه‌های متمرکز متمایز می‌کنه:

• غیرمتمرکزی: ویژگی اصلی یه DApp اینه که بدون وجود یه مرکز کنترلی عمل می‌کنه. این یعنی تصمیمات و عملکرد برنامه توسط شبکه توزیعی انجام می‌شه و هیچ شخص یا سازمان متمرکزی نیاز به کنترل نداره.

• استفاده از بلاکچین: اکثر DApps از تکنولوژی بلاکچین برای ذخیره و تأیید تراکنش‌ها و داده‌ها استفاده می‌کنن. بلاکچین به عنوان یه دفتر رکورد توزیعی عمل می‌کنه که امکان تأیید تراکنش‌ها توسط شبکه رو فراهم می‌کنه.

• قراردادهای هوش مصنوعی توزیعی (Smart Contracts): خیلی از DApps از قراردادهای هوش مصنوعی توزیعی (Smart Contracts) برای تنظیم و انجام تراکنش‌ها و تعاملات استفاده می‌کنن. این قراردادها بدون نیاز به واسطه‌ها عملیات رو انجام می‌ده.

• شفافیت: به علت توزیعی بودن بلاکچین، تمام تراکنش‌ها و داده‌ها تو DApps قابل مشاهده و بررسی هستن. این شفافیت باعث کاهش فساد و ابهام مرتبط با عملیات می‌شه.

• بدون نیاز به اعتماد: DApps از تکنولوژی برای تأیید تراکنش‌ها و عملیات بدون نیاز به اعتماد (Trustless) استفاده می‌کنن. این به معنای اینه که افراد می‌تونن به تراکنش‌ها اعتماد کنن بدون اینکه به یه شخص یا سازمان وابسته باشن.

• دسترسی جهانی: DApps امکان دسترسی به خدمات و برنامه‌ها رو برای افراد در سرتاسر جهان فراهم می‌کنن. افراد می‌تونن از هر نقطه‌ای از جهان به این برنامه‌ها دسترسی داشته باشن.

• امنیت افزایش یافته: با استفاده از بلاکچین و قراردادهای هوش مصنوعی توزیعی، DApps امکان انجام تراکنش‌ها و تعاملات امن‌تری رو فراهم می‌کنن. این تکنولوژی‌ها از تقلب و حملات دیگر مرتبط با امنیت جلوگیری می‌کنن.

• متن‌باز و جامعه توسعه‌دهنده فعال: خیلی از DApps متن‌باز هستن، به یعنی کد منبع اونا به عموم عرضه شده و جامعه توسعه‌دهنده فعالی دارن که به بهبود و توسعه این برنامه‌ها کمک می‌کنن.

این ویژگی‌ها باعث می‌شن که DApps به عنوان یه انقلاب تو رویکرد به توسعه نرم‌افزار و تعاملات اقتصادی آنلاین مورد توجه قرار بگیره.

کاربرد برنامه‌های غیرمتمرکز

برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) تو انواع مختلفی از صنایع و کاربردها مورد استفاده قرار می‌گیرن. این برنامه‌ها امکانات جدیدی رو برای تعاملات و خدمات آنلاین فراهم می‌کنن:

ارزهای دیجیتال و انتقال پول:

ارزهای دیجیتال مثل بیت‌کوین و اتریوم به عنوان وسیله‌ای برای انتقال ارزهای دیجیتال از یه شخص به دیگری استفاده می‌شن. DApps مثل کیف‌های دیجیتال (مثل MetaMask) و صرافی‌های توزیعی (مثل Uniswap) به کاربران این امکان رو می‌ده.

بازارهای مالی DeFi:

برنامه‌های توزیعی مالی (DeFi) با استفاده از DApps، امکاناتی مثل قرض دادن و وام‌گرفتن، تبادل ارزهای دیجیتال، تجارت سرمایه‌گذاری، و تولید درآمد رو بدون نیاز به بانک‌ها و مؤسسات مالی متمرکز فراهم می‌کنن. مثال‌هایی از DApps DeFi شامل MakerDAO، Compound، Aave و Uniswap وجود دارن.

مالکیت دیجیتال (NFTs):

توکن‌های غیرقابل قابل معامله (NFTs) به عنوان نمایندگان مالکیت دیجیتال برای اشیاء مثل هنر، موسیقی، بازی‌های ویدئویی، و دارایی‌های دیجیتال دیگر استفاده می‌شن. با استفاده از DApps، این توکن‌ها معامله می‌شن و مالکیتشون ثبت می‌شه.

ساماندهی زنجیره تأمین (Supply Chain):

DApps می‌تونن تو ساماندهی زنجیره‌ی تأمین و مدیریت عملیات مرتبط با تولید، حمل‌ونقل، و توزیع کمک کنن. این به کمک شفافیت و پیگیری بهتر مواد و محصولات در طول زنجیره تأمین میاد.

انتخابات الکترونیکی:

DApps می‌تونن برای برگزاری انتخابات الکترونیکی و رأی‌گیری با استفاده از بلاکچین و قراردادهای هوش مصنوعی توزیعی (Smart Contracts) مورد استفاده قرار بگیرن. این به شفافیت و اعتماد عمومی تو فرایند انتخابات کمک می‌کنه.

بازی‌های توزیعی:

خیلی از بازی‌های ویدئویی و برخی بازی‌های توزیعی (blockchain-based games) از DApps برای مدیریت دارایی‌ها و انجام تراکنش‌های درون بازی استفاده می‌کنن.

مدیریت داده و اطلاعات:

DApps می‌تونه برای ثبت و مدیریت داده‌ها و اطلاعات تو زمینه‌های مختلفی از جمله سلامت، آموزش، و سازمان‌های غیرانتفاعی مورد استفاده قرار بگیره.

ساختن دسترسی به اینترنت در مناطق زیرتوسعه‌ای:

DApps با استفاده از تکنولوژی‌های بلاکچین و شبکه‌های متمرکز (مثل مشارکت ابری) می‌تونن امکان دسترسی به اینترنت رو به افراد تو مناطق زیرتوسعه‌ای یا مناطقی با دسترسی محدود به اینترنت فراهم کنن.

انواع برنامه‌های غیرمتمرکز

برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) تو انواع مختلفی و با متنوعی از کاربردها توسعه داده شدن. این برنامه‌ها بر اساس نیازهای مختلف صنایع و جوامع توسعه پیدا می‌کنن:

برنامه‌های مالی DeFi (Decentralized Finance):

این نوع از DApps به توسعه دهنده‌ها و کاربرا اجازه می‌ده تا قرض بگیرن و وام بدن، تبادل ارزهای دیجیتال انجام بدن، دارایی‌های رمزارزی مدیریت کنن و حتی به عنوان سرمایه‌گذاری عمل کنن. برنامه‌هایی مثل MakerDAO، Compound، Uniswap و Aave از این دسته هستن.

بازارهای توزیعی (Decentralized Exchanges – DEXs):

DEXs به کاربرا اجازه می‌ده تا ارزهای دیجیتال رو بدون نیاز به واسطه‌های مالی متمرکز تبادل کنن. این نوع از DApps مثل Uniswap، SushiSwap و PancakeSwap مورد استفاده قرار می‌گیره.

بازی‌های توزیعی (Blockchain-Based Games):

این DApps با استفاده از بلاکچین به افراد امکان می‌ده تا تو بازی‌های ویدئویی مختلف شرکت کنن و دارایی‌های دیجیتال درون بازی رو مدیریت و معامله کنن. CryptoKitties، Axie Infinity و Decentraland از این نوع برنامه‌ها هستن.

مالکیت دیجیتال (NFTs – Non-Fungible Tokens):

توکن‌های غیرقابل قابل معامله (NFTs) به عنوان نمایندگان مالکیت دیجیتال برای اشیاء مثل هنر، موسیقی، و دارایی‌های دیجیتال دیگه استفاده می‌شن. این DApps امکان معامله NFT ها و ثبت مالکیتشون و فراهم می‌کنن. Rarible، OpenSea و NBA Top Shot از مثال‌هاییه که می‌تونیم بهشو اشاره کنیم.

بازی‌های مبتنی بر شهروندان (Blockchain-Based Virtual Worlds):

DApps این دسته از بازی‌ها به کاربرها اجازه می‌ده تا تو جهان‌های مجازی خیلی بزرگی شرکت کنن و با شهروندای دیگه از سرتاسر جهان تعامل داشته باشن. Decentraland و The Sandbox دو نمونه از این نوع DApps هستن.

انتخابات الکترونیکی:

خیلی از DApps برای برگزاری انتخابات الکترونیکی و رأی‌گیری از طریق بلاکچین و قراردادهای هوش مصنوعی توزیعی (Smart Contracts) استفاده می‌شن. این به افراد اعتماد بیشتری تو فرایند انتخابات می‌ده.

ساماندهی زنجیره‌ی تأمین (Supply Chain Management):

DApps می‌تونن تو ساماندهی و پیگیری محصولات و سلسله مراتب زنجیره تأمین تو صنایع مختلفی از جمله مواد غذایی، داروسازی، و خودروسازی کمک کنن.

ساماندهی داده‌های پزشکی:

برنامه‌های غیرمتمرکز می‌تونن تو ثبت و مدیریت داده‌های پزشکی و تاریخچه‌های بیماران کمک کنن. این به بیماران امکان دسترسی به اطلاعات پزشکی خودشون و افزایش امنیت این اطلاعات رو می‌ده.

تأثیر Dapp ها بر اتریوم

برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) تأثیر بزرگی بر اتریوم (Ethereum) داشتن و به عنوان یکی از اصلی‌ترین پلتفرم‌ها برای توسعه و اجرای DApps شناخته می‌شن.

• افزایش تقاضا برای اتر (Ether): برای اجرای تراکنش‌ها و عملیات در DApps روی اتریوم، نیاز به اتر (ETH) به عنوان واحد ارز داخلی دارن. این افزایش تقاضا برای اتر باعث افزایش قیمت آن شده و بازار اتر رو تحت تأثیر قرار داده
• توسعه و پیشرفت تکنولوژی اتریوم: برای پیشبرد DApps و تأمین امکانات جدید، توسعه‌دهنده‌ها تغییرات در اتریوم ایجاد کردن. این تغییرات شامل بهبودهای در زمینه‌های مقیاس‌پذیری، امنیت، و کارایی بودن.
• اصالت و امنیت: اتریوم به عنوان یه بلاکچین پرتوکل متن‌باز، امکان ایجاد قراردادهای هوش مصنوعی توزیعی (Smart Contracts) رو فراهم کرده و از اصول امنیتی بلاکچین بهره‌برداری می‌کنه. این کار باعث افزایش اعتماد توسعه‌دهنده‌ها به اتریوم و برنامه‌هایی که روی اون توسعه داده می‌شن شده.
• رشد اکوسیستم DApp: با توجه به امکانات اتریوم برای توسعه DApps و نیز انعطاف‌پذیری بالا، این پلتفرم اکوسیستم گسترده‌ای از DApps رو جلب کرده؛ این شامل برنامه‌های مالی دیجیتال (DeFi)، بازارهای توزیعی (DEXs)، بازی‌های توزیعی و خیلی از کاربردهای دیگر می‌شه.
• افزایش تعداد کاربران و تراکنش‌ها: با وجود رشد اکوسیستم DApp، تعداد کاربران اتریوم و تراکنش‌ها روز به روز بالا می‌ره. این مسئله نشون‌دهنده‌ی موفقیت اتریوم به عنوان یه پلتفرم معتبر برای توسعه و اجرای برنامه‌های غیرمتمرکزه.
• رقابت با پلتفرم‌های دیگر: اتریوم به عنوان یکی از اولین پلتفرم‌های بلاکچین و DApp مطرح بوده و در معرض رقابت با پلتفرم‌های دیگر مثل Binance Smart Chain، Solana، و Cardano قرار داره. این رقابت باعث می‌شه که اتریوم به توسعه و بهبود مستمر خود ادامه بده.

به طور کلی، DApps تأثیر بزرگی روی اتریوم داشته‌ و این پلتفرم به عنوان یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین بلاکچین‌ها تو دنیای کریپتوارز و تکنولوژی بلاکچین شناخته می‌شه.

پایان بخش اول