قراردادهای هوشمند یا همون Smart Contracts مبتنی بر فناوری بلاک‌چین هستن و برای خودکارسازی فرایند تأیید، اجرا و اجرای شرایط توافقنامه طراحی شدن.
تو این مقاله به بررسی قرارداد هوشمند و نحوه عملکرد اونا می‌پردازیم
قرارداد هوشمند یعنی چی؟
قراردادهای هوشمند به‌عنوان قراردادهای خودکار و خوداجرا کدگذاری شدن که تو یه شبکه‌ی بلاک‌چین ذخیره می‌شن. این قراردادها برای آسون کردن و خودکارسازی اجرای توافقنامه بدون نیاز به‌واسطه طراحی شدن. اونا با حذف نیاز به‌واسطه‌ی شخص ثالث، فرایندهای سنتی رو تغییر دادن؛ مثلاً تو اجرای قراردادهای سنتی، بانک موظفه که انتقال وجه از مشتری به فریلنسر (freelancer) رو تأیید کنه؛ درصورتی‌که با یه قرارداد هوشمند، می‌شه این فرایند رو خودکار کرد و زمان و هزینه رو کمتر کرد.
قراردادهای هوشمند به توسعه‌دهنده‌ها این اجازه رو می‌ده تا طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها و توکن‌های غیرمتمرکز رو بسازن. قراردادهای هوشمند تو همه‌چیز، از ابزارهای مالی جدید گرفته تا تدارکات و تجربیات بازی استفاده می‌شن و مثل هر تراکنش رمزنگاری دیگه روی یه بلاک‌چین ذخیره می‌شن. وقتی که یه برنامه‌ی قرارداد هوشمند به بلاک‌چین اضافه می‌شه، به‌طورکلی نمی‌شه اون رو معکوس کرد یا تغییرش داد.
نقش بلاک‌چین در قراردادهای هوشمند چیه؟
اول‌ازهمه باید به مفهوم بلاک‌چین بپردازیم.
به‌طور خلاصه، بلاک‌چین به‌عنوان یه دفترکل غیرمتمرکز و غیرقابل‌تغییر عمل می‌کنه که قراردادهای رمزگذاری شده رو به‌صورت ایمن ذخیره می‌کنه. تمرکززدایی تضمین می‌کنه که هیچ نهاد واحدی روی قرارداد کنترل نداره و اعتماد رو افزایش می‌ده. تغییر داده‌ها تو یه بلاک‌چین به اجماع اکثریت نیاز داره که دستیابی به اون تو شبکه‌های بزرگ تقریباً غیرممکنه، برای همین هم خیلی سخت می‌شه دستکاریش کرد.
شفافیت فناوری بلاک‌چین به طرفین اجازه می‌ده تا اجرای قرارداد رو تأیید کنن. هر تراکنش مربوط به قرارداد روی بلاک‌چین ثبت می‌شه و برای همه شرکت‌کننده‌های شبکه، قابل مشاهده‌ست. این شفافیت احتمال اختلافات رو کاهش می‌ده و باعث ایجاد اعتماد تو طرفین می‌شه.
در اصل، نقش بلاک‌چین تو قراردادهای هوشمند، فراهم کردن یه محیط امن، شفاف و قابل‌اعتماد برای قراردادهای خودکار و خوداجراست.
توانایی بلاک‌چین برای ادغام با منابع داده خارجی یا همون اوراکل، کارکرد قراردادهای هوشمند رو گسترش می‌ده. اوراکل‌ها داده‌های دنیای واقعی رو برای قراردادهای هوشمند فراهم می‌کنن و به اونا این امکان رو می‌دن تا بر اساس رویدادها یا شرایط خارجی اجرا بشن.
امنیت قراردادهای هوشمند
از اونجایی که استفاده از قراردادهای هوشمند همچنان در حال رشده، درنظرگرفتن پیامدهای امنیتی و حریم خصوصی مرتبط با استفاده از اونا ضروریه.
قراردادهای هوشمند به دلیل ماهیت خودکار خودشون، احتمال داره توسط عوامل مخرب‌ها، مورد سوءاستفاده قرار بگیرن. این اتفاق شامل نقص‌هایی در کد قرارداد می‌شه که می‌شه برای تخلیه وجوه، دست‌کاری بشن. برای کم‌کردن این خطرات، آزمایش و ممیزی دقیق کد قرارداد هوشمند قبل از استقرار اون تو بلاک‌چین خیلی مهمه.
قراردادهای هوشمند، برگشت‌ناپذیر هستن که این موضوع می‌تونه چالش‌هایی رو ایجاد کنه. وقتی قرارداد اجرا می‌شه، حتی اگر اشتباهی صورت‌گرفته باشه، نمی‌شه اون و لغو کرد. برای رفع این مشکل، سازوکارهایی برای حل اختلاف و ارتقای قرارداد می‌تونه تو طراحی قرارداد هوشمند قرار داده بشه.
با وجود این چالش‌ها، قراردادهای هوشمند می‌تونن روشی مطمئن و کارآمدی برای خودکارسازی توافق‌نامه‌ها و تراکنش‌ها تو اکوسیستم بلاک‌چین ارائه بدن.
برخی از محبوب‌ترین برنامه‌های کاربردی قرارداد هوشمند:
1.uniswap: یه صرافی غیرمتمرکز که به کاربرهاش این امکان رو می‌ده تا از طریق قرارداد هوشمند، انواع خاصی از رمزارزها رو بدون هیچ مرجع مرکزی تعیین‌کننده‌ی نرخ مبادله، معامله کنن.
2.Compound: پلتفرمی که از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنه تا به سرمایه‌گذارانش اجازه بده سود کسب کنن و وام‌گیرندگان بدون نیاز به بانک، وام دریافت کنن.
3.USDC: رمزارزی که از طریق قرارداد هوشمند به دلار آمریکا متصل شده و یه USDC رو به ارزش یک دلار آمریکا تبدیل می‌کنه، یعنی قیمت هر usdc برابر با 1 دلار آمریکاست.
تاریخچه قرارداد هوشمند
قراردادهای هوشمند برای اولین‌بار تو دهه‌ی 1990 توسط یه دانشمند کامپیوتر و وکیل، به نام Szabo پیشنهاد شد. Szabo یه قرارداد هوشمند رو با یه دستگاه فروش خودکار مقایسه می‌کنه.
در حال حاضر، اتریوم محبوب‌ترین پلتفرم قراردادهای هوشمنده، اما خیلی از بلاک‌چین‌های رمزارز از جمله: EOS، Neo، Tezos، Tron، Polkadot و Algorand می‌تونن اونا رو اجرا کنن. یه قرارداد هوشمند می‌تونه توسط هر کسی درست بشه و تو یه بلاک‌چین مستقر بشه.
